UZ Brussel gaat meer dan ooit de strijd aan tegen ondoordacht gebruik van vochttherapie

Fout of teveel vocht via een infuus binnenkrijgen kan voor een patiënt nefast en zelfs dodelijk zijn. Er is meer bewustzijn nodig bij artsen en verpleegkundigen over wanneer, hoeveel en hoe lang een infuus met vocht moet toegediend worden. Vooral bij kritiek zieke patiënten en bij kinderen kan dit een hemelsbreed verschil maken en voorkomen dat organen zwellen en orgaanfuncties achteruitgaan (1). In de week van de patiëntveiligheid werd daarom in het UZ Brussel het eerste ‘Fluid Stewardship’ programma gelanceerd om artsen en verpleegkundigen even doordacht met een infuus te laten omgaan, zoals dat vandaag al ingeburgerd is voor het gebruik van antibiotica. Een correct infuusbeleid staat ook hoog op de agenda van de ‘International Fluid Academy Days’ die op 23 en 24 november in Amsterdam plaatsvinden.

Maar vier goede redenen

“Bij een opname in het ziekenhuis krijgen patiënten heel vaak een infuus met vocht. Zij vinden dat normaal. Wanneer een patiënt zelf kan drinken of wanneer vocht kan toegediend worden via een maagsonde is dit echter overbodig (2,3). Er zijn maar vier goede redenen om een infuus aan te leggen. Bij patiënten die in shock zijn na bijvoorbeeld een trauma of bloedvergiftiging, bij patiënten die vocht verliezen en daardoor uitdrogen (door bvb. brandwonden of braken of diarree), bij patiënten die om één of andere reden niet kunnen of mogen drinken, de laatste reden om vocht te geven is voor het toedienen van voedingsstoffen als de patiënt onvoldoende calorieën kan innemen,” legt prof. Manu Malbrain, diensthoofd Intensieve Zorgen van het UZ Brussel uit. Hij heeft van het ondoordacht gebruik van een vochtinfuus een echt strijdpunt gemaakt.

Een infuus is niet zomaar een zak water

De richtlijnen voor een correct infuusbeleid werden eerder dit jaar gepubliceerd in Annals of Intensive Care (3). “We moeten artsen en verpleegkundigen daarvoor actief sensibiliseren, net zoals ze vandaag heel bewust omgaan met antibioticagebruik. Daarom bijten we in het UZ Brussel de spits af met de start van het ‘Fluid Stewardship’ programma waarbij we een zorgtandem arts-verpleegkundige opleiden om op de verschillende diensten enkel vochttherapie toe te dienen wanneer het echt nodig is. Zij zullen er samen met de zorgteams op toezien dat infuusvloeistoffen op het juiste moment aan de juiste dosis, snelheid en volume worden toegediend,” licht prof. Malbrain, de drijvende kracht achter dit programma, verder toe. Die aanpak wordt deze week voorgesteld tijdens de 7de editie van IFAD (International Fluid Academy Days). “Ik hoop dat we daarmee ook andere ziekenhuizen kunnen inspireren, want een vochtinfuus is niet zomaar een zak water, het moet worden gezien als een echt medicament met indicaties, contra-indicaties en mogelijk nefaste bijwerkingen.”

Het ‘Fluid Stewardship’ programma werd in het UZ Brussel ontwikkeld door de infuuswerkgroep van het Medisch Farmaceutisch Comité onder leiding van voorzitter prof. Alain Dupont en samen met spoedarts dr. Simon Scheyltjens en ziekenhuisapotheker Stéphanie Wuyts.

REFERENTIES:

(1) Jacobs R, Jonckheer J, Malbrain M: Fluid overload FADEs away! Time for fluid stewardship. J Crit Care 2018.
(2) Langer T, Limuti R, Tommasino C, van Regenmortel N, Duval E, Caironi P, Malbrain M, Pesenti A: Intravenous fluid therapy for hospitalized and critically ill children: rationale, available drugs and possible side effects. Anaesthesiology intensive therapy 2018, 50(1):49-58.
(3) Malbrain M, Van Regenmortel N, Saugel B, De Tavernier B, Van Gaal PJ, Joannes-Boyau O, Teboul JL, Rice TW, Mythen M, Monnet X: Principles of fluid management and stewardship in septic shock: it is time to consider the four D's and the four phases of fluid therapy. Annals of Intensive Care 2018, 8(1):66.

Over IFAD

Professor Malbrain (UZ Brussel) en Dokter Van Regenmortel (ZNA Stuivenberg, Antwerpen) zijn samen met enkele internationale collega’s sinds 2011 de drijvende kracht achter de ‘International Fluid Academy Days’, een twee- of driedaags congres dat dit jaar in Amsterdam plaatsvindt. Daar willen ze een correct gebruik van vochttherapie onder de aandacht van artsen brengen. Elke editie wordt door een 500-tal artsen en verpleegkundigen bijgewoond uit alle hoeken van de wereld.

Uniek aan de editie van dit jaar is dat alle voordrachten tevens ook rechtstreeks worden uitgezonden (livestream) via de homepagina (www.fluidacademy.org). Meer dan 1000 collega’s van over de hele wereld registreerden al om de voordrachten mee te volgen.

Gratis registratie voor de livestream van het congres op 23 en 24 november is mogelijk via deze link: https://www.linkedin.com/pulse/join-us-free-webinar-fluid-management-nov-23-manu-malbrain/

De ‘Fluid Stewardship’ boodschap wordt door Professor Malbrain verder uitgedragen in Brazilië met een mini IFAD in Sao Paulo (28 november 2018), Rio de Janeiro (5 december 2018) en Campinas (29 mei 2019). De volgende grote IFAD editie zal in 2020 doorgaan in Brussel.